Z początkiem września weszły w życie zmiany w „Powszechnym programie bezpłatnych szczepień przeciw HPV”. Od tego dnia mogą z niego korzystać dzieci już od ukończenia 9. do 14. roku życia. Dodatkowo resort zdrowia zapowiedział możliwość realizacji szczepień w szkołach i ułatwienie rozliczania programu w przychodniach.
Według ekspertów Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych zmiany w programie szczepień przeciw HPV to kluczowy krok w kierunku zwiększenia wyszczepialności wśród młodych ludzi.
Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) przenoszony jest drogą płciową i przyczynia się do powstawania wielu nowotworów zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Najbardziej znanym i niebezpiecznym z nich jest rak szyjki macicy, jednak wirus ten powoduje również inne typy nowotworów, takie jak rak odbytu, pochwy, sromu, prącia, a także głowy i szyi. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) około 80 proc. osób zostanie zakażonych jednym lub kilkoma typami wirusa HPV przenoszonymi drogą płciową, a najwyższe wskaźniki zakażeń wirusem odnotowuje się u osób aktywnych seksualnie w wieku do 25 lat.
Polska na tle Europy pod względem zachorowań i zgonów na raka szyjki macicy
W Polsce codziennie 6 Polek dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy, a 4 Polki umierają z powodu tej choroby. W 2021 roku odnotowano 4008 nowych przypadków raka szyjki macicy i 2 188 zgonów. Polska ma jeden z najwyższych w Europie wskaźników zachorowalności (19,8/100 000) i umieralności (5,9/100 000) z powodu raka szyjki macicy!
Od 1 czerwca 2023 roku w naszym kraju realizowany jest „Powszechny program bezpłatnych szczepień przeciw HPV” w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej na lata 2020-2030. Zgodnie z jej założeniami, do końca 2028 roku zaszczepionych powinno zostać przynajmniej 60 proc. dzieci w wieku dojrzewania przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego. Początkowo program skierowany był do dziewczynek i chłopców w wieku 12 i 13 lat, a aktualnie objęte są nim dzieci po ukończeniu 9. roku życia do ukończenia 14 lat.
„Zmiany, które weszły w życie wraz z początkiem września, rozszerzą uprawnienia wiekowe do bezpłatnych szczepień, w schemacie dwudawkowym. Z programu będą mogły skorzystać dzieci od ukończenia 9. roku życia do ukończenia 14. roku życia. To ważny krok w walce z wirusem, ponieważ tylko powszechne szczepienia, niezależnie od płci, dają realną szansę na jego skuteczną eliminację ze społeczeństwa”
– tłumaczy prof. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych.
W obwieszczeniu Ministra Zdrowia z 25 lipca 2024 r. doprecyzowano również szczepienia osób urodzonych w 2010 roku, dla których szczepienie musi być rozpoczęte do ukończenia 14. roku życia i może być zakończone po ukończeniu 14. roku życia (z zachowaniem dwudawkowego schematu szczepienia). W ramach „Programu powszechnych bezpłatnych szczepień przeciw HPV” dostępne są dwie szczepionki:
- szczepionka 2-walentna przeciw typom HPV i HPV 18
- Szczepionka 9-walentna skierowana przeciw typom HPV 6, HPV 11, HPV 16, HPV 18, HPV 31, HPV 33, HPV 45, HPV 52, HPV 58.
„Obecnie mamy dostępne dwie szczepionki przeciw HPV, które różnią się walentnością, dlatego też bardzo istotne jest wybieranie szczepionki o jak najszerszym zastosowaniu. Decyzję o wyborze szczepionki podejmuje rodzic dziecka wraz z lekarzem”
– zaznacza prof. Adam Antczak.
Podsumowanie programu szczepień przeciw HPV
Według statystyk do końca 2023 r. z bezpłatnych szczepień w ramach programu skorzystało zaledwie ok. 20 proc. populacji docelowej – dzieci z dwóch roczników, które on obejmuje. Ponadto ok. 15 proc. placówek podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) przystąpiło do realizacji programu.
W związku z tym Ministerstwo Zdrowia wprowadziło 1 września 2024 r. kolejne zmiany mające na celu usprawnienie programu szczepień:
- uproszczenie rozliczania programu w placówkach medycznych;
- wszystkie placówki POZ mają oferować bezpłatny program szczepień przeciw HPV;
- dane dotyczące wykonywanych szczepień będą dostępne publicznie;
- wprowadzenie szczepień bezpośrednio w placówkach szkolnych;
- włączenie do programu młodszych roczników od 9. roku życia.
„Niezwykle istotne jest poszerzanie świadomości na temat wirusa i chorób przez niego wywoływanych oraz upraszczanie dostępu do szczepień. Zwiększenie zaangażowania szkół w realizacji programu szczepień skróci ścieżkę pacjenta do profilaktyki, wpłynie na zwiększanie odsetka zaszczepionej młodzieży oraz poprawi realizację Narodowej Strategii Onkologicznej”
– podkreśla prof. Teresa Jackowska, prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i kierownik Kliniki Pediatrii CMKP w Szpitalu Bielańskim w Warszawie.
Eksperci zwracają uwagę, że przeprowadzenie szczepień dzieci w szkołach na początku roku szkolnego może być trudne do zrealizowania. Proces ten wymaga odpowiednich przygotowań, takich jak uzyskanie zgód rodziców oraz zapewnienie odpowiedniej kadry medycznej.
Więcej informacji na temat realizacji szczepień w szkołach znajduje się na stronie Ministerstwa Zdrowia: https://www.gov.pl/web/zdrowie/dla-szkol.
